Poniedziałek Wielkanocny

22.04.2019 - 22.04.2019

Poniedziałek Wielkanocny nazywany jest Lanym Poniedziałkiem i związany jest ze zwyczajem polewania wodą.

Polewanie się wodą wywodzi się z pogańskiego zwyczaju, którym w ten sposób przepędzano zimę i przywoływano wiosnę. Jeszcze sto lat temu na ziemiach polskich wierzono, że kropienie roli święconą wodą przyniesie urodzaj. Znany dzisiaj Śmigus-dyngus, to połączenie dwóch odrębnych zwyczajów. Śmigus pochodzi od smagania, czyli wielkanocnego chłostania zielonymi gałązkami. Inna teoria głosi, że słowo pochodzi od staropolskiego terminu oznaczającego polewanie wodą lub deszczem. Dyngus zaś oznacza wykupywanie się.

Obecnie Śmigus-dyngus sprowadza się do wzajemnego oblewania wodą oraz przekazywania datków. Wciąż żywy jest przesąd, że jeśli dziewczyna nie zostanie oblana – przez kolejny rok będzie panną. Na mazowszu istnieje tradycja polewania panien nie zwykłą wodą, a zapachową (perfumowaną), co ma wróżyć dostatnie życie u boku bogatego mężczyzny. Na Śląsku w Lany Poniedziałek organizowana jest Msza św. z procesją z udziałem koni. Kapłan objeżdża konno pola i poświęca je, co ma zapewnić obfite plony. Na podkrakowskich wsiach znane są Dziady śmigustne, czyli przebierańcy grający o świcie na blaszanym rożku. Mieli oni w zwyczaju nie tylko polewać panny wodą, ale nawet porywać je i wciągać do rzeki. W okolicach Krakowa zachował się również zwyczaj ubrudzonego smołą mężczyzny przebranego za kobietę, nazywanego Siuda Baba. Jest to postać z legendy o kapłance, która cały rok pilnowała ognia w świątyni. Obrządek święta polega na zaczepianiu przez Siuda Babę wiernych wychodzących z kościoła i zbieraniu datków. Każdy kto nie wspomoże mężczyzny smagany jest batem i dostaje do ucałowania osmolony krzyż. Natomiast Kurek Wielkanocny to znana pod różnymi nazwami i jednocześnie najlepiej zachowana tradycja w Polsce. Młodzi chłopcy obwożą po wsi na dwukołowym wózku kurka (symbol witalności).